W dniu 1 lipca 2023 roku weszła w życie duża nowelizacja Kodeksu postępowania cywilnego wprowadzona ustawą z dnia 9 marca 2003 roku o zmianie ustawy Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2023 roku, poz. 614). Nowelizacja ma co do zasady przyspieszyć postępowanie cywilne, które od lat boryka się z przewlekłością nawet najprostszych postępowań sądowych. Przedmiotowy artykuł przedstawia trzecią część najistotniejszych w ocenie Kancelarii zmian w procedurze cywilnej. Zapraszamy do zapoznania się z pierwszą (https://kancelariahn.pl/aktualnosci/nowelizacja-kodeksu-postepowania-cywilnego-1-lipca-2023-roku-czesc-pierwsza/) oraz drugą (https://kancelariahn.pl/aktualnosci/nowelizacja-kodeksu-postepowania-cywilnego-1-lipca-2023-roku-czesc-druga/) częścią opracowania.

Nowelizacja wprowadziła nowy dział przepisów dotyczących postępowania z udziałem konsumentów. Przepisy te zostały zlokalizowane w art. od 458¹⁴ k.p.c. do art. 458¹⁶ k.p.c. i mają zastosowanie do spraw o roszczenia konsumenta przeciwko przedsiębiorcy oraz o roszczenia przeciwko konsumentowi, o ile konsument ten jest stroną postępowania. Zmiana dotyczy m.in. wprowadzenia nowej przemiennej właściwości Sądu (art. 458¹⁴ § 4 zd. 1 k.p.c.), która pozwala  konsumentowi wnieść roszczenie do Sądu właściwego dla swojego miejsca zamieszkania (z wyłączeniem spraw poddanych wyłącznej właściwości jakiegoś Sądu – art. 38-42 k.p.c.). Takie rozwiązanie ma prowadzić do ułatwienia prowadzenia sporu z przedsiębiorcą w najbliższym dla konsumenta Sądzie. Dodatkowym udogodnieniem dla konsumentów jest wprowadzonym art. 458¹⁵ § 2 k.p.c. obowiązek udzielenia pouczeń konsumentowi przy doręczeniu pierwszego pisma. Dodatkowo wprowadzono nieco zmodyfikowaną zasadę prekluzji (art. 458¹⁵ § 4 k.p.c.), a także wprowadzono nową zasadę rozdziału kosztów (art. 458¹⁶ k.p.c.), dzięki której Sądy dostały możliwość obciążenia przedsiębiorcy kosztami, gdy strona ta przed wytoczeniem powództwa zaniechała próby dobrowolnego rozwiązania sporu, uchyliła się od udziału w niej lub uczestniczyła w niej w złej wierze i przez to przyczyniła się do zbędnego wytoczenia powództwa lub wadliwego określenia przedmiotu sprawy, niezależnie od wyniku sprawy. W uzasadnionych przypadkach Sąd będzie mógł takiego przedsiębiorcę obciążyć podwyższonymi kosztami (maksymalnie dwukrotnymi).

Wprowadzona nowelizacja zmienia zasady rozstrzygania przez Sądy w postępowaniu o zabezpieczenie. W wyniku wprowadzonej w dniu 7 listopada 2019 roku nowelizacji, zażalenia na postanowienie zabezpieczające były rozpoznawane poziomo, tj. przez ten sam Sąd, ale w składzie trzech sędziów (w czasie rozwiązań COVID-19 jednoosobowo). Nowelizacja przywróciła poprzednio obowiązujące zasady rozpoznawania zażaleń. Od 1 lipca 2023 roku zażalenia na postanowienie zabezpieczające wydane przez Sąd I instancji będą rozpoznawana przez Sąd drugiej instancji. Zażalenie będzie rozpoznawane poziomo, gdy postanowienie zabezpieczające zostanie wydane jest przez Sąd II instancji (w innym składzie Sądu). Taki stan rzecz wynika ze znowelizowanego art. 741 § 2 k.p.c. Ta zmiana powinna zostać oceniona jako pozytywna, gdyż prowadzi do rozpoznania kwestii zabezpieczenia przez Sądu dwóch instancji i rzeczywistego rozpoznania merytorycznego zażaleń.

Kolejnym nowym rozwiązaniem jest art. 800¹ k.p.c. który wprowadza nową instytucję w postępowaniu egzekucyjnym w postaci odmowy wszczęcia egzekucji ze względu na jej niedopuszczalność. Obecnie Komornik może odmówić wszczęcia egzekucji gdy występują okoliczności wskazane w art. 199 § 1 k.p.c., gdy przepis szczególny tak stanowi albo wniosek o wszczęcie egzekucji jest z innych przyczyn niedopuszczalny.

Wprowadzone w dniu 1 lipca 2023 roku zmiany ocenić należy pozytywnie, mają one zdecydowanie przyspieszyć postępowanie cywilne i ułatwić Sądom szybkie orzekanie w sprawach. Skutki wprowadzonej nowelizacji będziemy jednak mogli skomentować dopiero po kilku latach, gdy przepisy zostaną przetestowane w praktyce sądowej. Przedmiotowy artykuł stanowi trzeci i przedostatni z serii artykułów o nowelizacji Kodeku postępowania cywilnego.

Kancelaria Adwokacka Hindemith Nobis

adwokat Piotr Hindemith +48 501 563 240 piotr@hindemith.pl

adwokat Aleksander Nobis +48 792 010 008 aleksander.nobis@adwokatura.pl

Stan prawny: 20 września 2023 roku