W dniu 1 lipca 2023 roku weszła w życie duża nowelizacja Kodeksu postępowania cywilnego wprowadzona ustawą z dnia 9 marca 2003 roku o zmianie ustawy Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2023 roku, poz. 614). Nowelizacja ma co do zasady przyspieszyć postępowanie cywilne, które od lat boryka się z przewlekłością nawet najprostszych postępowań sądowych. Przedmiotowy artykuł przedstawia drugą część najistotniejszych w ocenie Kancelarii zmian w procedurze cywilnej. Zapraszamy do zapoznania się z pierwszą częścią (https://kancelariahn.pl/aktualnosci/nowelizacja-kodeksu-postepowania-cywilnego-1-lipca-2023-roku-czesc-pierwsza/).
Pierwszą istotna zmianą opisaną w drugiej części naszej serii jest zmiana dotycząca art. 98 k.p.c. Regulacja nowego art. 98 § 11 k.p.c. ujednolica do tej pory niejednolitą praktykę Sądów dotyczącą zasądzania odsetek od kosztów procesu, zasądzanych od strony przegrywającej proces. Do tej pory Sądy orzekały o odsetkach głównie w przypadku sformułowania takiego wniosku przez Stronę postępowania, ale od 1 lipca 2023 roku Sądy będą zasądzały odsetki od kosztów procesu z urzędu.
Drugą istotną zmiana przepisów jest wprowadzenie 20512 § 3 k.p.c., który doprecyzowuje obowiązki Sądu których należy dopełnić w przypadku skierowania sprawy na posiedzenie niejawne celem wydania wyroku. Sąd musi obecnie przez zamknięciem rozprawy i wydaniem wyroku na posiedzeniu niejawnym zwrócić się do Stron i umożliwić im zabranie głosu w piśmie procesowym w terminie nie krótszym niż 7 dni (wedle przepisów COVID-19 udzielany był termin 7 dni na sprzeciw od skierowania sprawy na posiedzenie niejawne). Sąd nie powinien jednak kierować sprawy na posiedzenie niejawne, gdy strona dopełniła obowiązku, o którym mowa w art. 1481 § 3 k.p.c., tj. gdy w pierwszym piśmie procesowym złożyła wniosek o wysłuchanie jej na rozprawie. Ustawodawca zrezygnował jednak z instytucji sprzeciwu (jaki można było złożyć w przepisach COVID-19), który mógł powodować przedłużenie postępowania.
Kolejną istotną zmianę w przepisach stanowi wprowadzenie art. 280 § 2 k.p.c. poprzez dodanie instytucji tzw. preselekcji biegłych, którzy mogą występować w sprawie. Sąd uzyskał uprawnienie zapoznania się przez potencjalnego biegłego w niezbędnym zakresie z aktami sprawy. Instytucja ta ma pomóc w ustaleniu kosztów sporządzenia opinii lub terminu sporządzenia opinii, co ma pozwolić na usprawnienie postępowania. Pozwoli to na przyspieszenie postępowania i uniknięcie konieczności zmiany biegłego po pierwotnym jego wyznaczeniu gdyby biegły nie wykonał opinii w terminie niezbędnym dla sprawnego orzekania i zapobiegnie ponownemu przesyłaniu akt nowemu biegłemu po zmianie biegłego. Nowelizacja doprecyzowała również kwestię biegłych w zakresie ich dyscyplinowania, co ma odzwierciedlenie w nowej treści art. 288 § 3 k.p.c. Obecnie biegły nie ma możliwości złożenia zażalenia na postanowienie Sądu w przedmiocie odroczenia przyznania wynagrodzenia za opinię dopiero do czasu jej uzupełnienia lub wyjaśnienia, gdy opinia jest niezrozumiała, zawiera sprzeczności lub istotne braki.
Ostatnią ze zmian opisanych w niniejszym artykule dotyczącym nowelizacji jest zmiana dotycząca uzasadniania postanowień przez Sąd po 1 lipca 2023 roku. Zgodnie z art. 357 § 23 k.p.c. Sądy otrzymały uprawnienie sporządzenia uzasadnienia zaskarżalnego postanowienia z urzędu (bez konieczności składania wniosku o uzasadnienie przez Stronę postępowania). Z takiego uprawnienia Sąd powinien korzystać, jeżeli pozwoli to na usprawnienie postępowania lub dotyczy ono kosztów poniesionych przez osobę niebędącą stroną postępowania (taki podmiot zazwyczaj nie czyta pouczeń o konieczności wniesienia wniosku o uzasadnienie). Gdy postanowienie zostanie uzasadnione z urzędu, Strona jest zwolniona z obowiązku sporządzenia wniosku o uzasadnienie (art. 357 § 24 k.p.c.). Ww. nowelizacja reguluje kwestię związaną z wątpliwościami dotyczącymi daty od której liczy się termin na zaskarżenie postanowienia i wątpliwości możliwości zaskarżania postanowienia bez uzasadnienia bez złożenia wniosku o uzasadnienie, które były przedmiotem uchwały Sądu Najwyższego z dnia 20 sierpnia 2021 roku (sygn. akt: III CZP 59/20). Dodatkowo doprecyzowano w art. 357 § 5 zd. 2 k.p.c. aby zasadnicze powody rozstrzygnięcia były wskazane w postanowieniu w sposób odróżniający się od uzasadnienia. Taki wybieg został zastosowany, aby nie wprowadzać Stron w błąd co do terminu zaskarżenia postanowienia doręczonego z uzasadnieniem z urzędu (zażalenie wnosi się po doręczeniu postanowienia z uzasadnieniem), a zaskarżalnego postanowienia doręczonego z zasadniczymi powodami rozstrzygnięcia (należy w pierwszej kolejności złożyć wniosek o uzasadnienie, a następnie po doręczeniu postanowienia z uzasadnieniem wnieść zażalenie).
Wprowadzone w dniu 1 lipca 2023 roku zmiany ocenić należy pozytywnie, mają one zdecydowanie przyspieszyć postępowanie cywilne i ułatwić Sądom szybkie orzekanie w sprawach. Skutki wprowadzonej nowelizacji będziemy jednak mogli skomentować dopiero po kilku latach, gdy przepisy zostaną przetestowane w praktyce sądowej. Przedmiotowy artykuł stanowi drugi z serii artykułów o nowelizacji Kodeku postępowania cywilnego.
Kancelaria Adwokacka Hindemith Nobis
adwokat Piotr Hindemith +48 501 563 240 piotr@hindemith.pl
adwokat Aleksander Nobis +48 792 010 008 aleksander.nobis@adwokatura.pl
Stan prawny: 6 września 2023 roku
