Zgodnie z art. 17 ust. 3 ustawy z dnia z dnia 26 października 1982 roku wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (t.j. Dz. U. z 2021 roku, poz. 1119) Na żądanie kierownika zakładu pracy, osoby przez niego upoważnionej, a także na żądanie pracownika, o którym mowa w ust. 1, badanie stanu trzeźwości pracownika przeprowadza uprawniony organ powołany do ochrony porządku publicznego.

Zgodnie z utrwaloną linią orzeczniczą Sądu Najwyższego wyrażoną w wyroku z dnia 4 grudnia 2018 roku (sygn. akt: I PK 194/17) „Pracodawca może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika z powodu jego nietrzeźwości tylko na podstawie wyników badania wykonanego przez uprawniony organ powołany do ochrony porządku publicznego, a nie przez osobę upoważnioną przez pracodawcę (art. 52 § 1 pkt 1 KP w związku z art. 17 ust. 3 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi, t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 2137 ze zm.).”

Powyższe związane jest przede wszystkim z koniecznością zapewnienia pracownikowi uczciwego, przeprowadzonego przez niezależny podmiot badania trzeźwości, którego

 wyniki są później de facto wiążące w postępowaniu sądowym prowadzonym w przypadku odwołania pracownika od wypowiedzenia umowy o pracę. Urządzenia posiadane przez pracodawcę często nie posiadają odpowiednich atestów ani aktualnej kalibracji, co wpływa na prawidłowość wyników.

W obecnym stanie prawnym pracodawca – bez zgody na badanie ze strony pracownika – nie może wykonać badania samodzielnie, ani również wypowiedzieć umowy o pracę w przypadku odmowy wykonania badania wykonywanego przez pracodawcę. W takich sytuacjach pracodawca by wypowiedzieć umowę o pracę w trybie dyscyplinarnym musi wezwać Policję lub Straż Miejską celem wykonania oficjalnego badania atestowanym urządzeniem.

Ustawodawca od pewnego czasu planuje zmienić zasady wykonywania badań przez pracodawców. Wedle projektowanych zmian pracodawca zyska uprawnienie do wykonania samodzielnego badanie trzeźwości, za pomocą użycia metod niewymagających badania laboratoryjnego polegające na stwierdzeniu obecności albo braku alkoholu w organizmie pracownika.

Kontrola trzeźwości będzie przeprowadzana przez pracodawcę w określony w przepisach sposób. Kontrola trzeźwości może być wykonana „Jeżeli jest to niezbędne do zapewnienia ochrony życia i zdrowia pracowników lub innych osób lub ochrony mienia pracodawcy (projektowany art. 221c § 1 Kodeksu pracy). „Grupę lub grupy pracowników objęte kontrolą trzeźwości, metodę kontroli oraz sposób jej przeprowadzenia ustala się w układzie zbiorowym pracy lub w regulaminie pracy albo w obwieszczeniu, jeżeli pracodawca nie jest objęty układem zbiorowym pracy lub nie jest obowiązany do ustalenia regulaminu pracy.” (tak projektowany art. 22^1c § 10 Kodeksu pracy). Powyższe oznacza, że pracodawca będzie musiał wprowadzić (w przypadku wejścia w życie przepisów) stosowne wewnętrzne regulacje dotyczące badania trzeźwości pracownika.

Zaprojektowana zmiana będzie obejmowała również możliwość skontrolowania trzeźwości nie tylko pracowników ale także osób wykonujących pracę na innej podstawie niż stosunek pracy oraz osób prowadzących na własny rachunek działalność gospodarczą, czyli np. zleceniobiorców czy samozatrudnionych. Zmiana w tym zakresie spowodowana jest popularyzacją alternatywnych niż umowa o pracę form zatrudnienia B2B.

Wedle stanu prawnego na dzień sporządzenia artykułu (5 kwietnia 2022 roku) przepisy w tym zakresie nie zostały wprowadzone i zastosowanie mają dotychczasowe zasady dotyczące badania trzeźwości pracowników przez pracodawcę. Na razie nie wiadomo kiedy zmiany miałyby wejść w życie, według planów zmiany miały być wprowadzone w IV kw. 2021 roku, ale ostatecznie nie zostały przedłożone do głosowania.

Kancelaria reprezentuje pracodawców przy ustalaniu sposobu wykonywania badania trzeźwości pracowników i ustalania zasad wykonywania takich badań (przygotowywanie stosownych regulaminów), ale również pracowników, którzy zostali dyscyplinarnie zwolnieni z powodu nieprawidłowo lub bezprawnie wykonywanych przez pracodawców badań trzeźwości. W przypadku gdyby mieliby Państwo podobne problemy zapraszamy do kontaktu.

Kancelaria Adwokacka Hindemith Nobis

adwokat Piotr Hindemith +48 501 563 240 piotr@hindemith.pl

adwokat Aleksander Nobis +48 792 010 008 aleksander.nobis@adwokatura.pl

Stan prawny: 5 kwietnia 2022 roku