W dniu 1 lipca 2023 roku weszła w życie duża nowelizacja Kodeksu postępowania cywilnego wprowadzona ustawą z dnia 9 marca 2003 roku o zmianie ustawy Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2023 roku, poz. 614). Nowelizacja ma co do zasady przyspieszyć postępowanie cywilne, które od lat boryka się z przewlekłością nawet najprostszych postępowań sądowych. Przedmiotowy artykuł przedstawia piątą część najistotniejszych w ocenie Kancelarii zmian w procedurze cywilnej. Zapraszamy do zapoznania się z czterema pierwszymi artykułami. W związku z licznymi zapytaniami kierowanymi do nas przez Klientów Kancelarii w zakresie nowelizacji, mimo poprzednich informacji o zakończeniu cyklu artykułów o nowelizacji, zdecydowaliśmy się na przedstawienie uzupełniającego artykułu, który konkluduje naszą analizę znowelizowanych przepisów.
Nowelizacja wzmacnia możliwość ugodowego zakończenia postępowania poprzez szereg zmian w postępowaniu mediacyjnym. Przede wszystkim nowelizacja porządkuje kwestię wynagrodzenia mediatora i sposób przyznawania kosztów przez Sąd, a także nakazuje mediatorowi przed przystąpieniem do mediacji pouczyć stronę o kosztach tego postępowania. W praktyce mediatorzy zawsze informowali strony postępowania o tych kosztach, ale nie miało to formalnego umocowania w przepisach prawa. Dodatkowo nowelizacja rozszerzyła możliwość podpisania ugody mediacyjnej w zakresie kilku spraw pomiędzy tymi samymi stronami postępowania. Umożliwia to obecnie podpisanie ugody w jednej z kilku spraw pomiędzy tymi samymi Stronami postępowania. Ustawodawca ograniczył tę możliwość gdyby podpisanie ugody i jej zatwierdzenie przez Sąd prowadziłoby do naruszenia przepisów o właściwości rzeczowej, mogącego skutkować nieważnością postępowania, lub właściwości wyłącznej. Dzięki temu, że Sąd zatwierdzający ugodę wysyła postanowienie o zatwierdzeniu do wszystkich Sądów wskazanych w ugodzie inne sądy będą mogły umorzyć postępowanie w zakresie w jakim ugoda obejmuje konkretne postępowanie, a dodatkowo Strona wszczynająca może liczyć na zwrot całości lub ¾ części opłaty sądowej wniesionej również w innych sprawach.
Ustawodawca dąży do przyspieszenia postępowania sądowego, dając Sądowi możliwość zamknięcia rozprawy na posiedzeniu niejawnym, uprzedzając o możliwości zamknięcia rozprawy Strony pisemnie, udzielając termin nie krótszy niż 7 dni na przedstawienie stanowiska. Sąd zamyka wówczas rozprawę w terminie miesiąca, co pozwala to na sprawniejsze wydanie wyroku w sprawie, biorąc pod uwagę coraz dalsze terminy wyznaczania następnych rozpraw. Dzięki zamknięciu rozprawy na posiedzeniu niejawnym, wydanie wyroku można skrócić do około dwóch miesięcy od zakończenia postępowania dowodowego. Decyzja o zamknięciu rozprawy może być wydana jedynie przed sędziów, którzy prowadzili ostatnie posiedzenie jawne (rozprawę), zapewnia to zachowanie zasady bezpośredniości. Przepis ten (art. 224 § 3 k.p.c.) doprecyzowuje obowiązki Sądu w takim wypadku i stanowi przeniesienie do k.p.c. zasad obowiązujących w okresie pandemii COVID-19.
Nowelizacja, umożliwiła Komornikom sądowym w postępowaniu egzekucyjnym dokonywania doręczać Stronom postępowania dokumentację za pośrednictwem Elektronicznej Platformy Usług Administracji Publicznej (ePUAP). Doręczanie korespondencji za pośrednictwem ePUAP możliwe jest jedynie gdy Strona zawnioskuje o to do Komornika. Pisma doręczane w tym trybie w przypadku ich nie odebrania uznaje się za doręczone po upływie 14 dni od dnia wysłania pisma za pośrednictwem Platformy. Nowelizacja ma na celu zmniejszenie kosztów doręczeń w postępowaniu egzekucyjnym, które obecnie oscylują na poziomie 10 zł za każdą przesyłkę wysyłaną przez Komornika. Jest to pierwszy krok do dokonywania doręczeń elektronicznie w sposób powszechny, ustawodawca będzie dążył do przyspieszenia postępowania egzekucyjnego oraz jego elektronizacji.
Ustawodawca zdecydował się na zmianę kolejności zaspokajania należności na etapie postępowania egzekucyjnego, nowelizując art. 1025 k.p.c. Nowa kolejność zaspokojenia stawia w lepszej sytuacji osoby dochodzące należności alimentacyjnych w zakresie należności przyszłych oraz zabezpieczenia tych środków na rachunku depozytowym Ministra Finansów w depozycie do czasu upływu terminu wymagalności poszczególnego roszczenia alimentacyjnego. Ustawodawca ograniczył jednak górną granicę tych roszczeń na poziomie 51.600,00 zł (od 1 lipca 2024 roku). Kwota ta będzie zmienna, gdyż stanowi ekwiwalent minimalnego wynagrodzenia za pracę za jeden rok. Takie rozwiązanie ułatwia ucieczkę z majątkiem w przypadku rodziców posiadających inne zadłużenia.
Wprowadzone w dniu 1 lipca 2023 roku zmiany ocenić należy pozytywnie, mają one zdecydowanie przyspieszyć postępowanie cywilne i ułatwić Sądom szybkie orzekanie w sprawach. Skutki wprowadzonej nowelizacji będziemy jednak mogli ocenić dopiero po kilku latach, gdy przepisy zostaną przetestowane w praktyce sądowej. Przedmiotowy artykuł stanowi piąty, dodatkowy i ostatni z serii artykułów o najnowszej nowelizacji Kodeku postępowania cywilnego.
Kancelaria Adwokacka Hindemith Nobis
adwokat Piotr Hindemith +48 501 563 240 piotr@hindemith.pl
adwokat Aleksander Nobis +48 792 010 008 aleksander.nobis@adwokatura.pl
Stan prawny: 17 lipca 2024 roku
