Podczas bieżącej obsługi przedsiębiorców (zarówno spółek jak i osób prowadzących działalność gospodarczą) zdarza się, iż przedsiębiorca zostaje pokrzywdzony działaniem osoby trzeciej lub innego podmiotu. W takiej sytuacji poza rozważeniem skierowania sprawy na drogę postępowania cywilnego, w określonych przypadkach można także rozpocząć działania na gruncie postępowania karnego. Podkreślenia wymaga, iż w każdym przypadku będzie to wymagało szczegółowej analizy sytuacji i oceny zasadności złożenia zawiadomienia o podejrzeniu popełnienia przestępstwa. Zdarzyć się może, że sprawa będzie już wszczęta przez inny podmiot i pozostanie do rozważenia przyłączenie się do toczącego się już postępowania karnego.

W sytuacji gdy to przedsiębiorca inicjuje postępowanie karne, koniecznym jest złożenie zawiadomienia o podejrzeniu popełnienia przestępstwa. Zawiadomienie takie można złożyć w jednostce Policji lub w Prokuraturze. Już na etapie zawiadomienia dobrze mieć zgromadzone dowody świadczące o przestępstwie i okolicznościach jego popełnienia. Pozostałe dowody będzie gromadził organ prowadzący postępowanie przygotowawcze. Pokrzywdzony przedsiębiorca ma możliwość składania wniosków, które będą zmierzały do zgromadzenia lub zabezpieczenia kolejnych dowodów, w tym przesłuchania świadków lub zwrócenia się przez organ prowadzący postępowanie do innych podmiotów o przedstawienie np. dokumentów będących w ich posiadaniu. W praktyce wymagany jest czynny udział pokrzywdzonego już na tym etapie postępowania karnego. W sytuacji gdy postępowanie przygotowawcze zakończy się sporządzeniem aktu oskarżenia, sprawa trafia do Sądu.

Zgodnie z art. 54 § 1 Kodeksu Postępowania Karnego, „Jeżeli akt oskarżenia wniósł oskarżyciel publiczny, pokrzywdzony może aż do czasu rozpoczęcia przewodu sądowego na rozprawie głównej złożyć oświadczenie, że będzie działał w charakterze oskarżyciela posiłkowego.” Zgłoszenie działania w charakterze oskarżyciela posiłkowego daje z kolei możliwość czynnego udziału w całym postępowaniu karnym, na etapie sądowym.

W trakcie postępowania karnego przed Sądem, pokrzywdzony może także skorzystać z dyspozycji art. 46 Kodeksu Karnego, który stanowi, że „W razie skazania sąd może orzec, a na wniosek pokrzywdzonego lub innej osoby uprawnionej orzeka, stosując przepisy prawa cywilnego, obowiązek naprawienia, w całości albo w części, wyrządzonej przestępstwem szkody lub zadośćuczynienia za doznaną krzywdę; przepisów prawa cywilnego o możliwości zasądzenia renty nie stosuje się.”

Powyższe przepisy dają więc możliwość skutecznego żądania aby osoba skazana była także zobowiązana do naprawienia wyrządzonej szkody. W większości przypadków, w sytuacji skazania oskarżonego, Sądy zasądzają żądaną przez pokrzywdzonego kwotę. Pamiętać jednak należy, iż wysokość kwoty musi być przed Sądem udowodniona. W tym kontekście konieczne jest zabezpieczenie interesu przedsiębiorcy poprzez uczestniczenie w posiedzeniach sądu oraz złożenie odpowiednich dowodów lub wnioskowanie o nie przed Sądem. Wyrok w sprawie karnej może okazać się w pewnych okolicznościach korzystniejszy niż wyrok w sprawie cywilnej, z uwagi na traktowanie obowiązku naprawienia szkody w przypadku ogłoszenia upadłości przez skazanego.

W niniejszym artykule nie sposób opisać w sposób szczegółowy wszelkich etapów postępowania karnego prowadzonego przy uczestnictwie pokrzywdzonego. Pamiętać jednak należy, iż czynny udział pokrzywdzonego w postępowaniu karnym pozwoli zadbać o interesy przedsiębiorcy dotkniętego działaniem niezgodnym z prawem.

Kancelaria Adwokacka Hindemith Nobis doradza przedsiębiorcom na każdym etapie prowadzenia postępowania karnego (zarówno na etapie postepowania przygotowawczego jak i sądowego), w tym analizuje sytuację prawną przed podjęciem decyzji o złożeniu zawiadomienia o podejrzeniu popełnienia przestępstwa.

Kancelaria Adwokacka Hindemith Nobis

adwokat Piotr Hindemith +48 501 563 240 piotr@hindemith.pl

adwokat Aleksander Nobis +48 792 010 008 aleksander.nobis@adwokatura.pl

Stan prawny 13 kwietnia 2022 roku